maziaje i ciaprajstwa: Przygoda z książką - KAMISHIBAI wydawnictwa TIBUM

Kami – papier, shibai – sztuka. Kamishibai- oznacza teatr obrazkowy lub inaczej teatr ilustracji.

Jest to technika opowiadania i czytania wywodząca się z Japonii, wykorzystująca kartonowe plansze z obrazkami i tekstem (37x27 cm) oraz drewnianą lub kartonową skrzynkę, – na wzór parawanu z teatrzyków marionetkowych - w której przedstawiane są kolejne fragmenty historii, bajki, opowiadania.

Zapraszam do przeczytania rozmowy z właścicielką wydawnictwa Tibum

Zofią Piątkowską -Wolską.

Nie można zacząć inaczej, niż od najprostszego pytania, jak doszło do powstania wydawnictwa?

Historia powstania wydawnictwa jest związana z narodzinami mojego syna, to mnie pchnęło w stronę literatury dziecięcej. Książka zawsze była w centrum moich zainteresowań, książka zawsze była numerem jeden. Kiedy urodził się mój syn naturalnie skierowałam swoją uwagę w kierunku literatury dziecięcej. To był rok 2006 i były to pierwsze kroki niszowych, ambitnych wydawnictw, które proponowały książki z doskonałą ilustracją. Książki dla syna kupowałam już będąc w ciąży, całą klasykę, Baśnie Andersena, Dzieci z Bullerbyn, Alicję w Krainie Czarów itp. Równocześnie ciągle miałam kontakt z wydawnictwami francuskimi, z racji wykonywanego zawodu, tłumaczę książki o tematyce filozoficzno-religioznawczej. Odezwałam się do nich z pytaniem o literaturę dziecięcą, pytałam co się wydaje u nich dla dzieci. Tak poznałam piękne i ważne książki dla dzieci.

Wówczas polscy czytelnicy nie byli jeszcze w pełni przygotowani do odbioru książki obrazkowej, do książki, która ma niewiele tekstu a już w ogóle do książki, która mogłaby tekstu nie mieć w ogóle. Pamiętam pojedyncze artykuły, które mówiły, że jeszcze kilka lat i może będą mogły pojawiać się na rynku polskim książki obrazkowe.

Co było dalej?

Wtedy poczułam, też że muszę zmienić w swoim życiu zawodowym – czas wielkich przemian;-) Okazało się że książka obrazkowa to jest jakiś magiczny świat! Pełen niedopowiedzianych treści, alternatywnych wątków...Te książki są u nas w domu do tej pory, moje dziecko zna je na pamięć. Żyją z nami nadal. Kiedy krystalizował się pomysł na wydawnictwo wiedzieliśmy, że będziemy wydawać rzeczy w Polsce mało nieznane, czyli że to będzie książka obrazkowa - nic tylko siadać, tłumaczyć i wydawać.

Podjęta decyzja, że założę wydawnictwo naturalnie skierowała moje kroki do Bolonii. Skoro miałam wydawać piękne książki, musiałam sprawdzić co się dzieje na świecie. Na międzynarodowych targach w Bolonii, odwiedzałam stoiska wydawnictw francuskich, jestem dwujęzyczna, więc naturalnie skierowałam swoje kroki właśnie tam. Na jednym z tych stoisk zobaczyłam dziwny przedmiot, skrzynkę, nie była ona nawet eksponowana, leżała sobie po prostu pod stołem. Zapytałam co to jest, Wystawca odpowiedział, że jest to kamishibai. Zupełnie nie wiedziałam co to jest. Pokazali mi wtedy na czym to polega. Pokazali mi pierwsza książkę, „Szukając Marudka”. Jak zobaczyłam tę opowieść, tę formę, wiedziałam już że się tym zajmę! Jest to pierwsza książka do której kupiłam prawa autorskie. Wróciłam do Polski i wpisałam w google hasło kamishibai. Google nie zwrócił mi wyników w języku polskim, tylko jedna wzmiankę o szkoleniach biznesowych Toyoty Poland, która używa tej techniki w szkoleniach. To była jedyna informacja. O dziwo poczułam się pewniej i tak to się zaczęło. W 2012 wydaliśmy pierwszy tytuł.

Kotka Milusia - nakład wyczerpany.

Na razie tak.

Będzie dodruk?

Tak.

Kiedy i czy można kupić Wasze książki w księgarniach?

Specyfika kamishibai jest taka, że księgarze nie mają czasu żeby klientowi prezentować kompletny produkt. Cena całego zestawu też nie jest mała, dla indywidualnego odbiorcy może być zaporowa. Tradycyjną książkę bierze się w ręce i już jest z nią kontakt, do kamishibai jednak trzeba mieć trochę dodatkowych kompetencji. Musi być ktoś kto ją zaprezentuje. Ale dla pasjonatów książki, których spotykam na targach książki ta cena nie jest przeszkodą.

Nasza praca dystrybucyjna polega na prezentacji kamishibai w instytucjach , które mogą w pełni docenić to narzędzie... biblioteki, przedszkola, szkoły, świetlice. Jest to mrówcza praca, wymagając olbrzymiego nakładu pracy i energii. To prezentowanie teatrzyku, warsztaty, szkolenia dla nauczycieli. Po jakimś czasie zaczął działać marketing szeptany i poczta pantoflowa i zaczęliśmy być polecani i zapraszani do instytucji. Forma kamishibai jest na tyle interesująca, sprawdza się i jest lubiana przez dzieci, że informacja się rozchodzi.

Czy przez fakt, że jesteście ze śląska sprzedajecie tutaj więcej?

Nie. Sprzedajemy w całej Polsce. W dużych miastach oczywiście, ale docieramy też do małych ośrodków. Te małe ośrodki zadziwiają otwartością i chęcią wprowadzania zmian i nowości, oni są chłonni, mają ogromny potencjał!

Międzynarodowa konferencja o kamishibai – proszę opowiedzieć.

Na początku wzięliśmy udział w konferencji w Paryżu i tam skrystalizowała się cała wizja i filozofia naszego wydawania kamishibai. To nie miał być tylko teatrzyk do prezentowania pięknych kart. Zrozumiałam, że kamishibai to cała wiedza, kontekst kulturowy w jakim powstał, z drugiej strony można też spontanicznie podejść do tego narzędzia bo jest ono na tyle proste i nośne, że łatwo i przyjemnie z nim pracować. My jednak skupiliśmy się na takim promowaniu produktu, by szła za tym jakaś wiedza i tradycja, aby kamishibai był osadzony w swoich źródłach ale równocześnie „asymilował się” w kraju do którego trafił czyli do Polski.

Czyli?

Czyli źródła historyczne – jego pojawienie się w latach 20 XX w Japonii, cały kontekst opowiadania za pomocą obrazu w tradycji wschodniej. No i co szczególnie istotne - czym różni się kamishibai od książki tradycyjnej.

Proszę powiedzieć o tych różnicach.

Książka tradycyjna stworzona jest do indywidualnego z nią obcowania, do jednostkowego przeżywania, do kontaktu jeden na jeden. Sytuacja czytelnicza jest taka że książkę tradycyjna bierzemy do ręki i jesteśmy z nią sami, można powiedzieć że mamy z nią kontakt w cztery oczy. Najgorzej się ją czyta dla grupy dzieci. Wtedy to w ogóle jest niewygodne, nie wiadomo jak ją trzymać, jak czytać – gdy czytamy nie patrzymy na słuchaczy tylko w książkę, ewentualnie dobrze jest czytać pojedynczemu dziecku, w bliskim kontakcie – wszyscy to znamy i lubimy. A kamishibai otwiera ramiona i rozprzestrzenia się tu i teraz wśród publiczności. Tu sytuacja czytelnicza jest grupowa, jest wspólne przeżycie. Ramiona teatrzyku otwierają się na publiczność i zapraszają do wspólnego przezywania czytanej historii. Historia w tradycyjnej książce nas wciąga pochłania, natomiast w kamishibai wychodzi na zewnątrz i rozprzestrzenia się na zewnątrz w danej chwili. Jest ważna dla budowania poczucia wspólnotowości, dla budowania poczucia, że jesteśmy częścią jakiejś całości - od wspólnoty-rodziny, do wspólnoty ludzkiej. Oczywiście są to wielkie słowa, ale kiedy słuchamy opowieści tej samej opowieści słuchają osoby obok, uczestniczymy w czymś razem. Pojawia się więź, razem coś przezywamy i razem z innymi słuchaczami, zauważamy jak bardzo jesteśmy do siebie podobni.

Czy ta idea główna, ta filozofia jakoś rzutuje na wybór tematów, które wybieracie do publikacji? Walentynka jest kwintesencja dla mnie tego o czym pani powiedziała.

Japońskie kamishibai to nasze marzenie. Jest ono przed nami, bardzo byśmy chcieli wydać takie tradycyjne opowiadanie kamishibai z lat 40 ubiegłego wieku, po to by pokazać kwintesencje kamishibai. Tradycyjne kamishibai ma formę przypowieści filozoficznej. To zresztą jest wyzwanie dla wszystkich wydawców kamishibai, aby opowieści prezentowane w kamishibai były przypowieściami. Opowieść kamishibai musi być krótka intensywna i nie przegadana również w wersji wizualnej, musi mówić o ważnych sprawach, o tym kim jest człowiek, o wartościach, uczuciach, musi poruszać. Książki które już wydaliśmy są różne ale każda z nich mówi o sprawach najważniejszych, nie jest to tylko rozrywka, choć humor w kamishibai jest bardzo istotny bo pamiętajmy że najważniejsze z dziećmi to dobrze się bawić – to podstawa sukcesu w relacji z nimi!

Dziękuję, za rozmowę.

Kamishibai jest urokliwym połączeniem książki i teatru, ale tez wspaniałym narzędziem do pracy z rozmaitymi grupami wiekowymi. Jest to tak nośne narzędzie, że nie wyobrażam sobie już pracy bez niego.

Poniżej prezentuję karty tytułowe wydanych przez wydawnictwo Tibum książek do teatrzyku kamishibai.

Kotka Milusia ; Elena Molisani, Alessandro Sanna